9 Điều Nên Làm Để Giúp Con Lựa Chọn Nghề Nghiệp | Chuyên Gia Nguyễn Việt Linh

Sau mỗi kỳ thi, phụ huynh và các em lại có một áp lực khác, đó là tiếp tục chọn ngành, chọn nghề, chọn trường.

Hiện nay, các bậc phụ huynh đã có nhiều kiến ​​thức hơn trước, nhưng dù vậy vẫn còn nhiều lúng túng khi giúp con cái định hướng nghề nghiệp. Một bộ phận phụ huynh vẫn còn ảnh hưởng tư duy cũ, áp đặt suy nghĩ của mình cho con cái. 

Chuyên gia hướng nghiệp Nguyễn Việt Linh 

Tôi muốn chia sẻ với các bậc phụ huynh những điều nên và không nên làm, đúc kết được khi gặp gỡ hàng nghìn người đang đi làm, các bậc phụ huynh và học sinh.

1. Hướng nghiệp nên bắt đầu bất cứ lúc nào, đừng đợi đến khi trưởng thành

Tôi không mong đợi con ấy có sự lựa chọn nghề nghiệp khi con học tiểu học hoặc nhỏ hơn. Tuy nhiên, đây là giai đoạn giáo dục các giá trị sống và kinh nghiệm nghề nghiệp thông qua bổn phận gia đình.

Một ví dụ rất hay khi một bé gái 6 tuổi nhà bên muốn có một bộ màu vẽ, người mẹ thay vì đáp ứng ngay lập tức đã có ý tưởng giúp con mình làm việc và đổi lấy bộ màu. Thay vì trả cho con gái một khoản phụ cấp để làm việc nhà, người mẹ đã cho con gái trải nghiệm nghề nghiệp thực tế. Công việc đầu tiên của cô là khảo sát khách hàng, lập danh sách 10 người hàng xóm và yêu cầu họ chọn đồ ăn cho bữa tiệc nhóm cuối tuần. Cô bé trình bày thành quả và được mẹ mua cho bộ tô màu.

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Sự khởi đầu này khiến cô trải nghiệm, học hỏi về công việc thú vị và cảm thấy được trân trọng công sức và tiền bạc. Tuy nhiên, cha mẹ lưu ý không trả tiền cho làm việc  nhà vì đây là trách nhiệm của mỗi thành viên. Nếu không, trẻ sẽ có tư duy đua đòi và quá coi trọng tiền bạc.

Tôi vẫn thường xuyên làm như vậy, tôi sẽ chia nhỏ công việc của họ hoặc rất nhỏ thành các nhiệm vụ, và sau đó chuyển chúng thành các nhiệm vụ cụ thể để con thực hiện. Đây là một cách hiệu quả để trẻ khám phá và trải nghiệm nghề nghiệp không phân biệt lứa tuổi.

2. Hãy là một nhà đầu tư, không phải là một nhà điều hành

Cha mẹ nên xem Shark Tank trên TV, coi mình là Shark và đầu tư cho sự nghiệp của con. Cha mẹ bằng kinh nghiệm nên là người hỗ trợ con cái tìm kiếm sự nghiệp riêng, là động lực thúc đẩy chúng trở thành những người thành công và tỏa sáng trong tương lai.

Cam kết chắc chắn chỉ đứng sau đóng vai trò hỗ trợ, không can thiệp hay chỉ đạo quá sâu. Đó là sự nghiệp và hạnh phúc của con, vì vậy con phải chủ động. Hãy là Shark để nâng đỡ thành công của con, đừng để con là Tank để rồi cứ quẩn quanh trong bể hẹp.

3. Hãy tạo sự chủ động, đừng để con bạn bị động

Tôi gặp rất nhiều bậc cha mẹ hầu như chỉ chăm lo cho con từ A đến Z, lý do điển hình nhất nghe có vẻ hợp lý là “tập trung cho việc học”. Điều này khiến các bạn trẻ có tâm lý ỷ lại, thụ động và khả năng vượt khó rất kém.

Tuy nhiên, trong xã hội hiện nay và tương lai, kiến ​​thức được học ở trường chỉ là một phần, kỹ năng sống, giao tiếp xã hội, kỹ năng làm nghề, kinh nghiệm… sẽ quyết định sự thành công. Những điều này chỉ có thể đạt được nếu những người trẻ tuổi tự lập dưới sự hướng dẫn đúng đắn của cha mẹ.

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Nhiều bậc cha mẹ luôn làm việc cho hoặc hướng con cái của họ làm theo ý mình. Theo cách này, đứa trẻ sẽ không phát triển về mặt tư duy và kỹ năng. Hãy tưởng tượng trong tương lai một chàng trai hay cô gái ở độ tuổi 20 nhưng vẫn được bố mẹ đưa đi xin việc hoặc phỏng vấn. Có phải các bậc cha mẹ đang tước đi quyền tự lập của giới trẻ? Đó có phải là điều bạn thực sự muốn và hạnh phúc?

Cha mẹ có thể áp dụng một số phương pháp để con tự lập như: dậy sớm, tự đi học, tự chuẩn bị đồ ăn, gợi ý cho cha mẹ và người thân vay tiền hoặc đầu tư vào đại học.

4. Nên hướng dẫn, không làm giùm

Nói chuyện và thảo luận về những thách thức và thành công trong công việc với con bạn, bất kể tuổi tác. Cung cấp cho con bạn những khái niệm cơ bản về công việc như sơ yếu lý lịch (hoặc CV), thư xin việc, phỏng vấn, tăng lương,… Một điểm cần lưu ý khi nói về những khái niệm này với con bạn là hãy thay đổi suy nghĩ, tư duy từ xin việc sang tìm việc vì đây là sự hợp tác bình đẳng giữa hai bên.

Ngoài ra, cha mẹ cũng nên hướng dẫn cách ứng xử trong công việc với đồng nghiệp, ban giám đốc và tổ chức. Dạy con cách chủ động nhận trách nhiệm, biết cảm ơn và xin lỗi trong công việc cũng như biết cách khuyến khích người khác.

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Một lưu ý rất quan trọng để trẻ có kỹ năng và tích cực phát triển trong nghề nghiệp là cha mẹ chỉ hướng dẫn chứ không làm thay trẻ. Có một người cha đã đề nghị được gặp tôi để cảm ơn khi con trai ông ấy được nhận vào làm thực tập sinh ở công ty. Tôi nhẹ nhàng đề nghị rằng con trai ông ấy nên là người làm điều đó bằng cách làm hết sức mình trong nhiệm vụ của mình.

5. Giúp trẻ nhận ra điểm mạnh, đừng giới hạn bản thân

Lựa chọn nghề nghiệp giờ đây đã thay đổi, không còn là “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” hay “cứ học và làm rồi sẽ giỏi”. Lựa chọn nghề nghiệp dựa trên thế mạnh của bản thân sẽ là một trong những yếu tố dẫn đến thành công trong tương lai.

Tuy nhiên, hầu hết trẻ em thường không có năng lực nhận biết thế mạnh này. Cha mẹ hiểu rõ con mình nên có thể giúp trẻ xác định và đưa ra những gợi ý về nghề nghiệp. Cha mẹ cũng không nên “vô tình hạn chế” những điểm mạnh của con mình vì điều đó sẽ vô tình hạn chế khả năng phát triển của trẻ. Mỗi người có khả năng đặc biệt mà có thể không được khám phá.

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Nếu thiếu kiến ​​thức bài bản để giúp trẻ nhận ra điểm mạnh của mình, cha mẹ có thể tham khảo hoặc sử dụng các công cụ rất phổ biến như Knowdell Cards, DISC, MBTI, Holland Code …

6. Cho trẻ biết tất cả các ngành nghề, không giới hạn trong kiến ​​thức của bố mẹ

Thế giới đang thay đổi và nghề nghiệp đang thay đổi hàng ngày. Với các bậc cha mẹ, chúng ta chưa nhận thức được đầy đủ các công việc hiện có, đặc biệt là những công việc mới. Ngoài ra, có những nghề phụ huynh cho là cần thiết nhưng có thể sẽ không tồn tại trong tương lai gần.

Năm 2020, gặp phụ huynh có con em chuẩn bị thi đại học, nhiều người muốn cho con đi học kế toán, đơn giản vì ở đâu cũng có nhu cầu, dễ xin việc. Tuy nhiên, khi công nghệ đi vào cuộc sống và công việc, nghề này sẽ sớm mai một, nhiều bậc cha mẹ đã thay đổi lựa chọn với con em mình.

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Các bậc phụ huynh hãy giúp con em mình có những thông tin đầy đủ nhất về các ngành nghề trong xã hội. Tìm kiếm từ khóa nghề nghiệp trên mạng, có rất nhiều bài hướng dẫn bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt.

7. Sử dụng các nguồn lực, đừng làm điều đó một mình

Khi con bạn quan tâm hoặc chỉ ra một số nghề nghiệp mà chúng quan tâm, cha mẹ hãy sử dụng các mối quan hệ để hỗ trợ. Đó có thể là một chuyên gia hoặc một nhà tư vấn hoặc một cơ hội để con bạn có được kinh nghiệm thực tế với nghề.

Nhưng hãy chú ý dừng lại ở đó, hãy để trẻ tự mình trải nghiệm và đưa ra lựa chọn. Nhiều bậc cha mẹ muốn hoặc ép buộc con cái họ phải đi theo một con đường hoặc một nghề nghiệp đã định sẵn. Điều này sẽ không hoạt động, đặc biệt là cho sự phát triển sau này. Nếu con bạn thực sự muốn làm theo hướng của cha mẹ, con bạn sẽ hạnh phúc hơn nhiều khi tự mình tìm ra điều đó.

8. Khuyến khích con bạn làm việc và thực tập, không nhất thiết phải làm toàn thời gian

Không có cách nào tốt hơn để biết chắc chắn bạn thích hoặc không thích nghề nghiệp nào hơn là làm việc và thử nghiệm trong đó. Trong quá trình học của bạn, đặc biệt là khi còn là sinh viên, thực tập là một cách tuyệt vời để trải nghiệm các ngành nghề. Những kỳ thực tập như vậy không chỉ mang lại cho con bạn kinh nghiệm làm việc mà còn giáo dục chúng về giá trị của lao động và tiền bạc.

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Hãy tưởng tượng rằng có 3 tháng thực tập mỗi năm, sau 4 năm đại học, con đã có 12 tháng làm việc trong môi trường thực tế. Đó không phải là một điểm xấu đối với một sinh viên mới ra trường khi tìm việc.

Nhưng hãy nhắc con bạn đừng quá tập trung vào việc tìm kiếm một vị trí toàn thời gian hoặc được trả lương. Con cần thực tập hoặc đi làm thêm, vì kinh nghiệm học tập và làm việc cần phải song hành với nhau. Hai mươi giờ một tuần là quá đủ để biết con bạn có đam mê với một nghề hay không. Làm việc bán thời gian hoặc trong mùa hè là cách để bạn thấm nhuần những bài học quý giá về giá trị nghề nghiệp.

9. Hãy có động lực, đừng áp lực

Cha mẹ nào cũng muốn con mình trở thành “ông nọ, bà kia”, được xã hội kính trọng nên thường có tâm lý “thèm thuồng” và tạo áp lực cho con một công việc cụ thể: Trở thành doanh nhân, trở thành chính trị gia, giáo viên, bác sĩ. ..

Sau đó chúng ta hãy tự hỏi mình hai câu hỏi:

– Nếu công việc đó thực sự quan trọng đối với con bạn, nó có khiến chúng hạnh phúc không?

– Nếu con bạn đang hạnh phúc, điều đó có thực sự quan trọng để làm điều đó?

Giúp con lựa chọn nghề nghiệp – Hình Intenet

Mỗi bậc cha mẹ đều có câu trả lời của riêng mình, nhưng một gợi ý là mỗi người nên dành hơn 40 giờ mỗi tuần để làm việc. Thậm chí, thời gian dành cho công việc nhiều hơn dành cho gia đình, vì vậy hạnh phúc hay niềm yêu thích công việc là rất quan trọng. Nhiều bạn trẻ chán nghề, mất định hướng chỉ sau vài năm đi làm. Là cha mẹ, hãy động viên và truyền cảm hứng để con bạn tìm thấy bất cứ thứ gì mà chúng đam mê, không ép buộc hay nhắm đến một lĩnh vực cụ thể nào đó.

KNTT