Hiệu ứng Barnum – Mánh khoé đằng sau các bài trắc nghiệm tâm lý

Hiệu ứng Barnum là một hiện tượng tâm lý trong đó chúng ta tin rằng một mô tả tích cực chỉ đúng với mình, nhưng nó thực sự áp dụng cho đa số mọi người. Hiệu ứng này là một ví dụ về thiên kiến xác nhận (cognitive biases).

• 9 Hiệu Ứng Tâm Lý Rất Hữu Dụng Cho Bạn Trong Cuộc Sống
• Hiệu ứng lan truyền là gì? 5 cách ứng dụng trong marketing
• 25 hiệu ứng tâm lý thú vị có thể bạn chưa biết

“Sinh vào tháng 1, bạn là người có tư duy độc đáo và sáng tạo.”

“Thuộc cung Thiên Bình, bạn là người yêu cái đẹp và rất có mắt thẩm mỹ.”

“Trong số 12 con giáp, tuổi Tý là con vật dẫn đầu, vì thế những người tuổi này thường có tài năng lãnh đạo tốt, được mọi người ngưỡng mộ vì sự nhanh nhẹn và tháo vát của mình.”

Đã bao nhiêu lần bạn đọc những hồ sơ cá nhân như vậy và ngạc nhiên thú vị rằng không có gì sai sót? Trên thực tế, đây hoàn toàn không phải là một phép màu, mà là kết quả của một hiện tượng tâm lý được gọi là Hiệu ứng Barnum.

1. Hiệu ứng Barnum là gì?

Hiệu ứng Barnum là một hiện tượng tâm lý trong đó chúng ta tin rằng một mô tả tích cực chỉ đúng với mình, nhưng nó thực sự áp dụng cho đa số mọi người. Hiệu ứng này là một ví dụ về thiên kiến xác nhận (cognitive biases).

2. Nguồn gốc của Hiệu ứng Barnum

Hiệu ứng Barnum được đặt theo tên của nghệ sĩ xiếc Phineas Taylor Barnum, người có kỹ năng thao túng tâm lý. Nó đã được xác nhận bởi nhà tâm lý học người Mỹ Bertram R. Forer trong một thí nghiệm năm 1984, do đó có tên là Hiệu ứng Forer.

Anh ấy cho các sinh viên trong lớp Tâm lý học làm một bài kiểm tra tính cách, bỏ qua câu trả lời của họ và cho họ những đánh giá tương tự, được sao chép từ một cuốn sách chiêm tinh mua ở sạp báo, chẳng hạn như “Bạn muốn được mọi người yêu mến và ngưỡng mộ”, “Bạn thường khắt khe với bản thân”, “Bạn có những tiềm năng chưa được khai thác “.

Sau buổi kiểm tra, đa số học sinh cho rằng kết quả đạt rất xuất sắc. Kết quả là, ông kết luận rằng những mô tả chung chung nhưng tích cực về bản thân chúng ta dễ bị thuyết phục.

3. Hiệu ứng này xuất hiện trong cuộc sống dưới các hình thức nào?

Bất kể hình thức nào, hiệu ứng này luôn bao gồm ba bước cơ bản:

• Tạo một kết nối cá nhân với chủ đề.
• Làm cho khán giả tin những gì bạn đang nói.
• Dựa trên bối cảnh đó, chủ thể sẽ tiếp tục tin những gì được nói tiếp theo.

Mánh khoé chiêm tinh, bói toán, xem chỉ tay

Phần lớn các thầy bói đều đúng, nhưng khách hàng đã nhầm “bài phát biểu” Utaqzyqwmp của anh ta với khả năng ngoại cảm. Kết quả là khách hàng dễ dàng bị thuyết phục bởi những “lời nói” sau và có thể bỏ qua những lỗi nhỏ.

Những nội dung kiểm tra tính cách, dự đoán tương lai,… tăng tương tác trên mạng xã hội

Các bài viết về tính cách dựa trên tháng sinh, năm sinh, cung hoàng đạo,… Hay các video bói bài tarot online thường xuyên nhận được một lượng lớn lượt xem và chia sẻ. Chúng tôi không ngại chia sẻ và thảo luận với bạn bè vì chúng luôn đúng với số đông và thường là những lời khen ngợi.

Những nội dung cá nhân hoá từ các nhãn hàng

Hệ thống tự động biên dịch album nhạc của “[Your namemood ]”, “Những bộ phim phù hợp với [tên bạn]”, có vẻ như là một danh sách phát riêng cho từng cá nhân. Bộ não của bạn đã liên kết các bài hát với tâm trạng hiện tại của bạn mà không cần sử dụng thuật toán. Nội dung được cá nhân hóa sẽ làm tăng sự yêu thích và lòng trung thành của khách hàng đối với thương hiệu.

Marketing và quảng cáo

Thuyết phục khách hàng rằng họ là một phần của đối tượng mục tiêu, giúp việc kết nối và thuyết phục họ trở nên dễ dàng hơn.

4. Nó ảnh hưởng đến chúng ta như thế nào?

Do hiệu ứng này, chúng ta phải:

• Hãy xem xét rằng những nhận xét tiêu cực về bạn là không đúng sự thật.
• Nghiêng về những tuyên bố tâng bốc, nhấn mạnh điều tích cực và bỏ qua hoặc giảm thiểu điều tiêu cực.
• Chấp nhận những gì phù hợp với hình ảnh mà bạn đã tạo ra cho chính mình.

Nếu bạn phụ thuộc quá nhiều vào nó, bạn có nguy cơ:

• Tự xét lỗi.
• Đưa ra những quyết định sai lầm, đặc biệt là những quyết định lớn.
• Bỏ qua lời khuyên “ghê tởm”.
• Rất dễ rơi vào bẫy quảng cáo.
• Mất tiền oan cho các gói dịch vụ “cá nhân hóa”, đọc suy nghĩ và… kém chất lượng.

5. Làm thế nào để khắc phục?

Một số lời khuyên để tránh rơi vào cái bẫy tâm lý này:

• Tự nhìn nhận xem liệu đây là có phải một lời nhận xét chung và luôn đúng trong mọi hoàn cảnh không? Ví dụ, “Bạn là một người có suy nghĩ độc lập.” Có ai lại muốn thừa nhận mình có suy nghĩ không độc lập đâu.
• Cần nhớ rằng những bài kiểm tra tâm lý cần trải qua rất nhiều năm để chứng thực được giá trị và tính đáng tin cậy. Những bài trắc nghiệm tâm lý trên mạng xã hội, trên báo chỉ nên dừng ở mục đích giải trí.
• Nếu cần đánh giá chuyên môn, hãy tìm đến các chuyên gia uy tín trong cùng lĩnh vực.

KNTT