Phương Pháp Ghi Chép Thông Minh Của Học Sinh, Sinh Viên Xuất Sắc

Ngoài sự cố gắng, có một yếu tố khác góp phần vào thành công ở trường học, đó là phương pháp ghi chép. KNTT xin chia sẻ bí quyết này với các bạn học sinh, sinh viên.

• 25 Nguyên tắc học tập hiệu quả cho học sinh, sinh viên

1. Những điều cần biết để ghi chép hiệu quả 

Hình thức trình bày

Một cuốn vở ghi chép sạch sẽ, rõ ràng sẽ luôn tạo cảm hứng học tập hơn một cuốn vở thô kệch, cẩu thả. 

Về cơ bản, học sinh nên chia các trang trong vở của mình thành 3 phần: Ghi chép bài học; Phần ghi chú vướng mắc; Phần phát hiện mới và tóm tắt kiến ​​thức trọng tâm.

• Ghi chép bài học (¾): Ghi chép bài giảng, câu hỏi, giải thích, chứng minh, v.v.
• Phần ghi chú (¼): Ghi chú các câu hỏi, nhận xét hoặc ý tưởng mới.
• Tóm tắt (⅕): Ghi chép những nội dung quan trọng do giáo viên cung cấp hoặc tóm tắt bài học đã học của bản thân.

Với mỗi bài học, học sinh nên lật sang một trang mới. Tên bài; tiêu đề; các mục nên được viết chữ lớn, có thứ tự; khoảng cách dòng đủ rộng; sử dụng khoảng ba màu mực khác nhau cho các phần quan trọng.

Chú ý đến các từ và khái niệm quan trọng

– Lưu thông tin phù hợp nhất: Bạn nên viết lại những từ hoặc cụm từ quan trọng phù hợp nhất với chủ đề bạn đang học. Ví dụ, với môn vật lý, bạn chỉ nên ghi lại các công thức, loại bỏ những thông tin thừa, không cần thiết phải ghi chép.

– Suy nghĩ về mục đích của việc lưu giữ thông tin: Hãy tự hỏi bản thân: Tại sao tôi lại chọn tham gia lớp học này? Tại sao tôi tham gia hội nghị này? Hãy thường xuyên nhắc nhở bản thân về mục đích của việc ghi chép để không mắc phải sai lầm khi ghi chép tràn lan.

– Ưu tiên thông tin “mới”: Đừng lãng phí thời gian viết lại những gì bạn đã biết. Điều này vừa vô ích vừa lãng phí thời gian. Bạn chỉ nên tập trung vào việc ghi lại những thông tin mới chưa từng xuất hiện trong não của bạn.

Sử dụng phương pháp “hỏi, trả lời, dẫn chứng”

Đây là phương pháp ghi chép buộc bạn phải chú ý đến nội dung bài viết. Phương pháp diễn giải thông tin này đã được chứng minh nhiều lần để giúp học sinh hiểu và ghi nhớ nội dung bài học hiệu quả gấp nhiều lần.

Thay vì liệt kê tất cả thông tin, bạn nên lắng nghe cẩn thận những gì giảng viên đang nói và cố gắng tự diễn đạt lại. Khi bạn đã hoàn thành việc này, bạn nên trình bày ghi chú của mình dưới dạng một loạt các câu hỏi trong bài học, sau đó điền vào câu trả lời của riêng bạn. Chiến thuật này cho phép bạn ghi lại tất cả thông tin một cách ngắn gọn, súc tích.

Sử dụng tốc ký

Học sinh trung bình có thể viết 1/3 từ mỗi giây, trong khi người bình thường nói 2/3 từ mỗi giây. Do đó, việc xây dựng hệ thống tốc ký của riêng bạn có thể giúp bạn viết nhanh hơn, tránh bị tụt lại, không theo kịp bài giảng.

Ví dụ: hãy thử viết tắt các từ như “ko” cho “không”, “ng” cho “người”, “ntn” cho “như thế nào”. Đặt dấu “+” thay cho dấu “và”. Bạn cũng có thể viết các cụm từ dài lặp đi lặp lại trong cả lớp hoặc bài giảng (Thay vì viết cụm từ “Chủ quyền nhân dân” đến 25 lần trong giờ học lịch sử, chỉ cần viết “CQND”)

Sử dụng màu sắc trong khi ghi chép

Nhiều người cảm thấy rằng việc sử dụng màu sắc trong quá trình ghi chép có thể giúp thông tin dễ nhớ hơn.

Điều này là do màu sắc kích thích khu vực sáng tạo trong não, làm cho các ghi chú thú vị hơn và dễ dàng lưu lại hơn. Mã màu giúp bạn liên kết màu sắc với trí nhớ, cho phép bạn ghi nhớ nội dung của những ghi chú đó mà không cần quá nhiều nỗ lực.

Hãy thử sử dụng các màu mực khác nhau để viết các phần khác nhau. Ví dụ, bạn có thể viết câu hỏi bằng mực đỏ, định nghĩa bằng mực xanh và kết luận bằng mực đen.

Bạn cũng có thể sử dụng bút đánh dấu để đánh dấu các từ khóa, ngày tháng và định nghĩa. Tuy nhiên, đừng lạm dụng nó. Bạn không nên nhầm lẫn giữa ghi chú tô màu với việc học thực tế.

Ghi chép từ sách giáo khoa

Sau giờ học, bạn có thể muốn thêm thông tin từ sách giáo khoa của mình. Ghi chép từ sách giáo khoa là một kỹ năng khác bạn cần thành thạo. Để ghi chú hiệu quả từ sách giáo khoa của bạn, bạn cần:

– Xem trước tài liệu: Trước khi bạn bắt đầu đọc bài học, hãy xem trước tài liệu để có cái nhìn tổng quát về nội dung. Bạn nên đọc tất cả phần mở đầu và kết luận, tiêu đề chính và phụ, dòng đầu tiên và dòng cuối cùng của mỗi đoạn văn. Bạn cũng nên xem qua bất kỳ biểu đồ, hình minh họa hoặc sơ đồ nào.

Đọc nội dung bài viết một cách tích cực: Bây giờ hãy quay lại phần đầu và đọc từ đầu đến cuối. Khi bạn đã đọc xong một đoạn văn, hãy quay lại và đánh dấu các từ, sự kiện, khái niệm hoặc trích dẫn quan trọng. Lưu ý rằng các ký hiệu như in đậm hoặc nghiêng thường được sử dụng để nhấn mạnh các điểm quan trọng.

– Ghi chú: Khi bạn đã đọc xong toàn bộ văn bản, hãy quay lại và ghi chú lại thông tin bạn đã đánh dấu. Cố gắng diễn đạt bằng lời của bạn và đừng sao chép tất cả các câu trong sách.

Lời khuyên

Câu thần chú: ĐỪNG CHÉP HẾT- HÃY CHỌN LỌC

Đầu tiên, không có một phương pháp ghi chú nào phù hợp với tất cả. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất mà bạn cần lưu ý là: KHÔNG CHÉP TẤT CẢ – HÃY CHỌN LỌC.

Không nên:

• Ghi lại tất cả nội dung nghe được / thấy được;
• Ghi lại một lượng quá lớn kiến ​​thức.

Nên:

• Tóm tắt;
• Tập trung vào ý chính;
• Sử dụng các ký hiệu đầu dòng;
• Sử dụng các từ viết tắt;
• Để chừa khoảng trống thích hợp giữa các ghi chú;
• Ghi chú đầy đủ và cụ thể tên sách, tên tác giả, số trang,… để sau này có thể tìm lại.

2. 7 phương pháp ghi chép hiệu quả 

Ghi chép bằng tay giúp ích cho người viết do có ấn tượng mạnh hơn từ đó và nhớ nó lâu hơn; Sử dụng giấy bút và mực một cách tiện lợi mọi lúc, mọi nơi hay ghi chép buộc người viết phải tích cực suy nghĩ trong quá trình tiếp nhận thông tin.

Mặc dù việc ghi chép hiệu quả vô cùng có lợi cho việc học tập, tuy nhiên, không phải ai cũng thực sự biết cách ghi chú một cách hiệu quả nhất!

Có rất nhiều mô hình ghi chép để phù hợp với phong cách và nhu cầu của bạn. Dưới đây là 7 phương pháp ghi chú thông minh, khoa học mà bạn có thể áp dụng.

1. Phương pháp dàn ý 

Phương pháp Dàn ý (The Outline method), là phương pháp ghi chép phổ biến nhất đối với sinh viên đại học. Nó giúp tổ chức thông tin dưới dạng cấu trúc khoa học, tiết kiệm thời gian tìm kiếm và chỉnh sửa.

Đúng như tên gọi của nó, phương pháp này yêu cầu bạn cấu trúc các ghi chép của mình dưới dạng một dàn ý bằng cách sử dụng các dấu chấm tròn để thể hiện các ý chính và phụ. Khi chúng ta bắt đầu ghi chép, viết các ý chính ở phía ngoài cùng bên trái của trang và các ý phụ được thêm lần lượt vào bên dưới ý chính.

Khi nào nên và không nên sử dụng phương pháp này?

Phương pháp này có thể được sử dụng để ghi chép trong mọi tình huống, nhưng nó sẽ hiệu quả nhất đối với những môn học có cấu trúc bài giảng rõ ràng.

Ưu điểm

• Làm nổi bật những điểm chính của bài giảng trong một cấu trúc khoa học;
• Dễ sử dụng và tăng sự tập trung của người dùng;
• Giảm thời gian xem xét và chỉnh sửa;
• Giữ cho các ghi chép của bạn có cấu trúc rõ ràng và dễ hiểu.

Khuyết điểm

• Không phù hợp với các môn như Toán, Hóa vì có sự kết hợp giữa công thức và bảng biểu.
• Không hiệu quả nếu cấu trúc bài giảng không rõ ràng, khó hiểu.

Cách sử dụng phương pháp dàn ý

• Ghi lại theo tiêu đề: Ý chính (main topic) => Ý phụ hoặc khái niệm chính (sub topic or key concept)=> Ý bổ sung cho ý phụ (supporting details)
• Ghi chép khi học trên lớp hoặc khi bạn đọc sách giáo khoa
• Khi kết thúc tiết học, kiểm tra lại các ghi chú, nếu cần viết lại.

2. Phương pháp ghi chép: Cornell

Đây là một phương pháp ghi chép đặc biệt, hữu hiệu trong hầu hết các trường hợp. Phương pháp này đặc biệt hơn phương pháp khác là ở cách sắp xếp bố trí của nó.

Phương pháp Cornell (the Cornell method) thường chia một trang thành 3 hoặc thậm chí 4 phần, với 1 hàng ở trên cùng, 1 hàng ở dưới cùng và 2 cột ở giữa. 30% diện tích trang giấy sẽ dành cho cột bên trái và 70% còn lại cho cột bên phải.

Tất cả thông tin và kiến ​​thức đã học trên lớp sẽ được ghi vào cột bên phải. Cột bên trái dùng để đặt câu hỏi, ghi chú, gợi ý nội dung bài học. Và sau bài học, bạn nên dành ít phút để tổng hợp lại kiến ​​thức ở cuối trang, điều này không chỉ giúp bạn ghi nhớ tốt hơn mà còn rất hữu ích khi bạn cần xem lại bài giảng hoặc chỉnh sửa thông tin. 

Khi nào nên và không nên sử dụng phương pháp này?

Phương pháp Cornell phù hợp với mọi tình huống cần ghi chép, bao gồm cả các cuộc họp và thảo luận.

Ưu điểm

• Giúp ghi chép, xem lại và sắp xếp thông tin, ghi chép nhanh hơn;
• Tổng hợp và tóm tắt thông tin một cách có hệ thống;
• Giúp học hỏi và tiếp thu thông tin mới hiệu quả hơn trong thời gian ngắn;
• Giúp trích xuất các ý chính của ghi chép;
• Giảm thời gian xem lại bài học.

Khuyết điểm

• Trang viết cần được chuẩn bị trước khi bắt đầu bài học;
• Cần có thời gian để làm quen, bóc tách và tổng hợp các ý chính;

Cách sử dụng phương pháp Cornell

Đầu tiên hãy chia trang của bạn thành 3 phần: 3-4 dòng cuối cùng cho phần Tóm tắt (Summary), vẽ một đường thẳng chia phần còn lại thành 2 phần, bên trái khoảng 1/3 dành cho Gợi ý (Cue), và 2/3 bên phải dành cho Ghi chú (Note).

Bắt đầu viết trong phần Ghi chú (Note): viết bài giảng trên lớp hoặc ghi chú khi bạn đọc sách. Dưới đây là các mục cần lưu ý:

Ý chính, ý phụ

• Ngày tháng, con người, địa điểm đều quan trọng
• Biểu đồ, đồ thị
• Công thức nấu ăn
• Ví dụ, mô phỏng
• Điểm mạnh và điểm yếu

Khi bạn hoàn thành, hãy đọc lại bài giảng và ghi những từ khóa Gợi ý vào cột bên trái bên cạnh ghi chú: từ quan trọng, tiêu đề, ngày tháng, tác giả. Bước này giúp bạn nhanh chóng tìm được vị trí của từng phần, cũng như ý chính của phần đó.

Bước cuối cùng, bạn có thể tóm tắt toàn bộ trang Ghi chú trong phần Tóm tắt bên dưới bằng ngôn ngữ của mình hoặc bạn có thể trả lời 2 câu hỏi sau:

• Tại sao thông tin này lại quan trọng?
• Bạn có thể rút ra kết luận gì?

Phương pháp Cornell là một cách tốt để ghi chép nếu bạn thực sự dành thời gian để xem lại ghi chú của mình.

Phương pháp này tóm tắt và viết lại cho bạn nên bạn không cần phải mất thời gian viết lại ghi chú của mình nữa. Nhưng phương pháp này có thể rất tốn thời gian của học sinh. Bạn có thể tạo phần Tóm tắt ở trang cuối cùng để tóm tắt toàn bộ bài giảng (có thể là một trang tóm tắt dài).

3. Phương pháp đóng hộp 

Phương pháp Đóngg hộp (the box method) vẫn chưa được nhiều người biết đến nhưng theo thời gian nó ngày càng trở nên phổ biến. Tất cả các ghi chú liên quan được đóng gói trong một hộp và mỗi hộp thể hiện một phần chính của ghi chú, giảm thời gian đọc và tìm kiếm. Đồng thời, cách sử dụng khá đơn giản.

Khi nào nên và không nên sử dụng phương pháp này?

Phương pháp này hiệu quả khi bạn có một chủ đề hoặc một bài học yêu cầu chia vở thành hai phần khác nhau.

Ưu điểm

• Chia nhỏ và sắp xếp các ghi chú dưới dạng hộp;
• Giúp tập trung khi đọc;
• Cải thiện khả năng ghi nhớ kết nối giữa các ghi chú;
• Thích hợp cho những người hay ghi chú trên Ipad.

Khuyết điểm

• Không phù hợp với nhiều dạng bài giảng và lớp học;
• Tốn thời gian ghép các hộp lại với nhau khi sử dụng;
• Đòi hỏi phải có một chủ đề chính và các chủ đề phụ để tạo kết nối.

4. Phương pháp ghi chép: Tạo bảng

Phương pháp Tạo bảng (the charting method) lý tưởng để ghi lại nhiều loại dữ liệu khác nhau dưới dạng dữ kiện và số liệu thống kê, đòi hỏi phải ghi nhớ. Thông tin sẽ được sắp xếp thành nhiều cột, tương tự như một bảng tính và mỗi cột đại diện cho một danh mục giúp dễ dàng so sánh các hàng.

Khi nào nên và không nên sử dụng phương pháp này?

Đây là một trong những phương pháp ghi chú hiệu quả nhất dành cho sinh viên đại học, những người cần ghi nhanh những thứ như số liệu thống kê và các thông tin khác. Nó cũng rất hiệu quả khi bạn muốn giảm thời gian chỉnh sửa và xem lại bài học.

Bạn nên sử dụng phương pháp này khi bạn cần ghi nhớ nhiều thông tin nhưng không sử dụng nó trong các lớp học hoặc bài giảng. Việc tạo biểu đồ mất nhiều thời gian và sẽ hợp lý hơn nếu sử dụng phương pháp này để tóm tắt toàn bộ bài giảng để chuẩn bị cho các kỳ thi hoặc trong các buổi học tập trung.

Ưu điểm

• Thông tin được cấu trúc rõ ràng;
• Hiệu quả trong việc xem xét nội dung;
• Các bản ghi rất dễ dàng để so sánh;
• Giúp ghi nhớ nhiều thông tin một cách dễ dàng.

Khuyết điểm

• Cực kỳ tốn thời gian.
• Hầu như không áp dụng cho những bài giảng có nội dung không rõ ràng.
• Không hiệu quả đối với các loại thông tin được sắp xếp dễ dàng.

5. Phương pháp bản đồ

Khi nội dung bài giảng đặc biệt phong phú thì phương pháp bản đồ (the mapping method) là lựa chọn phù hợp với bạn. Nó giúp tổ chức các ghi chú của bạn bằng cách chia chúng thành các nhánh, cho phép bạn thiết lập mối quan hệ giữa các ý tưởng. Bắt đầu bằng cách viết chủ đề chính ở đầu trang sau đó đi theo gốc cây, phân chia các ý tưởng / chủ đề phụ bên dưới ý chính.

Khi nào nên và không nên sử dụng phương pháp này?

Kỹ thuật này hoạt động tốt nhất khi nội dung bài giảng nặng và bạn cần sắp xếp các ghi chú của mình theo một hình thức có cấu trúc và dễ hiểu.

Ưu điểm

• Dễ nhìn và đẹp mắt;
• Có thể được sử dụng để ghi lại thông tin chi tiết một cách ngắn gọn;
• Dễ dàng chỉnh sửa ghi chú.

Khuyết điểm

• Khi thực hiện phương pháp này sẽ tốn nhiều giấy;
• Rất dễ bị nhầm lẫn khi thông tin bị sai trong quá trình ghi chú.

6. Phương pháp Bản đồ Tư duy

Sơ đồ tư duy Mindmap là giải pháp tốt giúp tối ưu hóa khả năng ghi chép, khả năng thu thập và xử lý thông tin mới nhanh chóng trong thời gian ngắn.

Sơ đồ tư duy Mindmap có thể áp dụng cho hầu hết mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ việc soạn thảo nhanh các kế hoạch công việc hàng ngày, ghi nhớ những nội dung phức tạp hay liên kết các thông tin rời rạc…

Ưu điểm

• Hình ảnh sẽ dễ dàng ghi nhớ trong não hơn; 
• Tất cả thông tin có thể được thu thập trên một trang;
• Thỏa sức sáng tạo và giúp bạn nảy ra những ý tưởng mới;
• Dễ dàng ghi nhớ và nhớ lại để kiểm tra hoặc ôn thi;
• Các ký hiệu và chữ viết tắt có thể được sử dụng.

Khuyết điểm

• Bản đồ tư duy có thể không hiệu quả lắm khi có nhiều văn bản và thông tin;
• Mất nhiều thời gian hơn viết theo cách thông thường; 
• Khó làm quen với ghi chú sơ đồ tư duy;
• Mỗi bản đồ thuộc về người tạo lập, vì vậy bạn có thể không hiểu bản đồ của người bên cạnh;
• Không đủ thời gian để tạo sơ đồ tư duy trong khi nghe giảng.

7. Phương pháp ghi chép: tiếp cận tám hướng 

Khi bạn cần suy nghĩ, phân tích, tìm ra giải pháp, giải quyết một vấn đề hoặc chuẩn bị một kế hoạch, bạn có thể sử dụng cách tiếp cận 8 hướng (the 8Q matrix).

Mô hình 8Q bao gồm 9 ô:

• Chủ đề chính của bảng là ô nhân ở trung tâm.
• 8 ô xung quanh bao gồm 4 câu hỏi cốt lõi và 4 câu hỏi mở rộng, trong đó các câu hỏi có cấu trúc 6W2H liên quan đến chủ đề trong ô hạt nhân được viết ra.

Bộ câu hỏi What? Why? Who? When? Where? Which? How? How much/many? giúp tìm ra câu trả lời đầy đủ & chính xác.

Ngay cả trong thời đại công nghệ thông tin với sự phát triển vượt bậc của tin học văn phòng, việc ghi chép bằng tay vẫn chứng tỏ được những ưu điểm riêng không dễ gì thay thế được. Vì thế, bạn nên sử dụng một hoặc vài phương pháp ghi chép thông minh để giúp việc học tập được hiệu quả hơn nhé.

Tham khảo khóa học:

Sketchnote- Khóa học Cách ghi chép hiệu quả

Đây là khóa học cơ bản cho người mới bắt đầu tìm hiểu về Sketchnote – Ghi Chép Hiệu quả (phác thảo ý tưởng Bí Mật Của Thành Công), Ghi chép Nhanh kết hợp giữa hình ảnh và chữ viết.

Sketchnote & doodle art sẽ cho bạn sự tự do trong chính sự sáng tạo của mình, tự do thể hiện suy nghĩ – ý tưởng của mình ở bất kỳ đâu bất kỳ lúc nào. Tất cả mọi thứ xung quang bạn được cấu thành bằng những đường nét đơn giản, biến những thứ phức tạp thành những thứ đơn giản.

Ghi chép tốt, phát triển ý tưởng, làm mới bản thân mỗi ngày là chia khóa của thành công.

XEM CHI TIẾT